Dit beroepsproduct combineert drie uitdagingen: het inzetten van een diversiteit aan participatiemethoden, een betrouwbare, maar laagdrempelige authenticatie en een efficiënte regierol om vertrouwen te herstellen. De gemeente als aanbieder is hierbij een logisch uitgangspunt.

Bij de uitwerking en uitvoering van een overkoepelend digitaal participatieplatform zijn diverse zaken waarmee rekening moet worden gehouden. Deze omvatten juridische, technische en organisatorische aspecten:

• Juridische aspecten: veiligheid (authenticatie) en privacy (AVG);
• Technische aspecten: beveiliging zoals encryptie, audits en inlogmethoden (DigiD);
• Organisatorische aspecten: voorlichting, ondersteuning en integrale samenwerking.

Het is aan te bevelen een overkoepelend platform vorm te geven door middel van een multidisciplinair team dat bestaat uit diverse experts.

De mogelijkheden van een overkoepelend digitaal platform zijn verder uitgewerkt. 

Vertrouwen en herkenbaarheid

• Een centraal platform vanuit de gemeente bevordert de betrouwbaarheid, omdat de gemeente nog steeds als een betrouwbare en eenvoudig verifieerbare afzender wordt gezien.
• Door één overkoepelend platform te promoten, kan de communicatie gerichter zijn en kunnen gebruikers beter worden geïnformeerd.

Multifunctioneel gebruik

• Dit platform kan meerdere projecten herbergen, waardoor er continu interactie is. Het kan verder gaan dan gebiedsontwikkeling en ook dienen voor communicatie en informatievoorziening.
• Diverse andere platforms en initiatieven kunnen achter de schermen gekoppeld worden aan het overkoepelende platform. Dit maakt het mogelijk om verschillende participatietrajecten te beheren en te integreren, zonder de noodzaak van meerdere inloggegevens voor gebruikers.
• Gebruikers hoeven slechts één keer in te loggen en een profiel aan te maken. Dit profiel kan voor alle participatie-initiatieven binnen het platform worden gebruikt.

Incentives en beloning

• Er kan een directe, integrale koppeling worden gemaakt met een intern FMIS-systeem om meldingen door te geven, zoals kapotte prullenbakken, bankjes of verlichting, hondenpoep of overlast. Deze meldingen kunnen gemaakt worden via tekst, foto, video, spraak en gelokaliseerd worden via GPS/plaatsbepaling.
• Andere relevante incentives tot gebruik zijn een evenementenkalender, afvalkalender, nieuwsberichten, bekendmakingen en overzichten van belangrijke instanties en contactgegevens. Dit alles kan gepersonaliseerd worden op basis van profiel, locatie en/of voorkeuren.
• Beloningen zoals credits of dergelijke kunnen binnen één platform worden verzameld zodat het makkelijker is hier een gewicht/waarde aan te koppelen. Ook kunnen leaderbords/ranking e.d. ontwikkeld worden op basis van brede participatie binnen alle projecten. Ook is het eenvoudiger om middels credits of dergelijke te stemmen op burgerinitiatieven of -begrotingen.
• In geval van incentives en beloningen kan de gemeente regie pakken. Enerzijds zodat de goede balans wordt gehouden, anderzijds heeft een gemeente meer mogelijkheden (burgerinitiatieven, burgerbegroting, verenigingensubsidie) en kan een gemeente middelen vrijmaken (gemeenteraad) wanneer iets wel of niet belangrijk wordt gevonden en/of optimale representatie noodzakelijk is. Aan de achterkant kunnen middelen nog altijd worden toegevoegd vanuit separate projecten en/of commerciële partijen.

Authenticatie en betrouwbaarheid

• Met de gemeente als aanbieder is het landelijk bekende, geaccepteerde en betrouwbare DigiD een mogelijkheid tot inloggen. Authenticatie is een belangrijk component binnen betrouwbaarheid. Gebruikers moeten op een betrouwbare en veilige wijze gegevens achter kunnen laten. Daarnaast helpt authenticatie in de betrouwbaarheid van het proces en resultaten.
• Betrouwbaarheid en vertrouwen werkt twee kanten op. Burgers willen een betrouwbare overheid en de overheid wil betrouwbare input. Anonieme input werkt dan niet. Een gemeenteraad moet als controlerend orgaan weten dat de juiste mensen input hebben geleverd. Gemeenten ontvangen betrouwbare input die minder voor interpretatie vatbaar is en niet gemanipuleerd kan worden. Dit zorgt voor betere besluiten die beter aansluiten op de maatschappij, zonder spel over betrouwbaarheid en vertrouwen tussen burger en politiek.
• Authenticatie staat daarbij niet gelijk aan identiteit: input kan nog altijd geanonimiseerd verwerkt worden. Het platform kan zorgen dat persoonlijke gegevens gescheiden blijven van de inhoudelijke bijdragen, zodat gebruikers geverifieerd kunnen worden zonder dat hun persoonlijke informatie aan hun input gekoppeld hoeft te worden.
• Burgers lezen allerlei algemene voorwaarden niet: gemeente kan deze voorwaarden behartigen ten aanzien van de commerciële partijen.

Regie over participatie

• De gemeente kan meer sturen op kwaliteit en kwantiteit. Aan de voorkant, tijdens, maar ook voordat er daadwerkelijk besluitvorming plaatsvindt.
• Door een overkoepelend platform vanuit de gemeente, kan de gemeente in regie alle participatietrajecten volgen. Zo kan input van alle projecten eenvoudiger gearchiveerd, beheerd, geanalyseerd en gecombineerd worden. Dit maakt betere integraties en trendanalyses mogelijk. Dit kan leiden tot snellere processen en betere besluitvorming.
• Gemeenten kunnen samenwerken binnen de regio en informatie delen om zo participatie-initiatieven te verbeteren en te optimaliseren. Door zelf in regie te zijn, wordt het commerciële belang van aanbieders van methoden afgevlakt.
• Gemeenten kunnen het platform en de participatieprocessen regelmatig evalueren en herijken om de effectiviteit te waarborgen en aan te passen aan veranderende behoeften, al dan niet op regionaal niveau.
• De gemeente heeft een faciliterende rol ten aanzien van haar burgers. Een algemeen platform biedt mogelijkheden om als gemeente regie te pakken in doelgroeponderzoek en – analyse. Dit leidt tot de juiste communicatiestrategie (bereiken van doelgroepen met een passende boodschap) en juiste participatiestrategie (inzet van passende methoden voor elke doelgroep). Deze informatie dient als basis voor alle projecten en kan een gemeente delen met bijvoorbeeld ontwikkelaars wanneer een gemeente zelf geen uitvoerende rol heeft. Dit kan ook in het platform gekoppeld worden aan het profiel van de gebruiker.

Toepassing en uitbreiding

• Er is meer aandacht nodig voor uitleg: over goede democratie, over participatie, over actief burgerschap en over de Omgevingswet. Een overkoepelend platform vanuit een gemeente biedt mogelijkheden tot informercials: begrijpelijke visualisaties die aangepast kunnen worden aan doelgroepen. Het is eenvoudig om vertaalopties toe te voegen, bijvoorbeeld door ondertiteling. Deze infomercials kunnen eenvoudig blijvend toegankelijk zijn, waardoor ze continu teruggekeken of geraadpleegd kunnen worden. Deze informercials kunnen bij elk project weer actief ingezet worden, waardoor de kracht van herhaling kan gelden. Infomercials kunnen op niveau van het Rijk/VNG ontwikkeld worden en te gebruiken zijn door alle relevante partijen, met name gemeenten.
• Projecten kunnen gevisualiseerd worden met een tijdlijn/percentage projectverloop zodat gebruikers projecten makkelijker kunnen volgen. Hier kunnen acties aan worden gekoppeld, zoals bijvoorbeeld ‘verwerking van input’ of dergelijke, zodat eenvoudige terugkoppeling over de voortgang/status mogelijk is. Dit kan los staan van een participatieproject dat slechts een onderdeel kan zijn van het proces.
• Het platform kan eenvoudiger uitgebreid worden met projecten buiten participatie en gebiedsontwikkeling (Omgevingswet), zoals burgerinitiatieven en -begrotingen, maar ook sociale projecten zoals armoedebestrijding of duurzaamheid/isolatie.
• Er kan één platform ontwikkeld worden dat door elke gemeente is aan te passen naar eigen huisstijl. Wanneer dit platform wordt opgebouwd uit bouwstenen, kan elke gemeente op basis van behoefte in elke gewenste snelheid verder verfijnen. Provincies en waterschappen kunnen aan de achterkant aanhaken op het gemeenteplatform, evenals ontwikkelaars en maatschappelijke organisaties.

Actief gebruik

• Investeren in een gemeentelijk platform verhoogt de motivatie van gemeenten om actief aan de slag te gaan met het platform.
• Het wordt eenvoudiger om gegevens van gebruikers te verifiëren op frequente basis (bijvoorbeeld jaarlijks). Dit creëert extra interactiemomenten en zorgt voor een up-to-date gegevensbestand.

Communicatie

• Up-to-date gegevens maken het mogelijk om gebruikers te bereiken zoals zij dit zelf wensen. Daarnaast biedt dit mogelijkheden om WhatsApp-groepen (of andere berichtentoepassingen) of fora te ontwikkelen.
• Het platform kan worden uitgebouwd naar een beter informerend middel, gericht op de kennisgevingsplicht, al dan niet via achterliggende platformen of plugins.
• Het is eenvoudig om pushmeldingen of notificaties te sturen, die ook gekoppeld kunnen worden aan bijvoorbeeld social media, e-mail en WhatsApp.

 

Marktwerking en diversiteit

• Er is een grote diversiteit aan aanbieders van digitale participatiemethoden. Hoewel er aanbieders zijn die meerdere methoden koppelen, is het utopie dat de markt komt tot één algemeen platform. Dit zorgt ook voor risico’s in marktwerking en kostprijs.
• Door een algemeen platform aan te bieden vanuit de gemeente, is er aan de achterkant ruimte voor marktwerking en ontwikkeling. Gemeenten zijn vrij om te kiezen welke methoden er gekoppeld worden. Commerciële aanbieders blijven in staat om methoden te ontwikkelen of innoveren, op hun eigen manier en tempo.

Het centrale platform vanuit de gemeente biedt een veelzijdige en betrouwbare oplossing voor digitale burgerparticipatie. Door verschillende initiatieven en platforms te integreren en gerichte communicatie en incentives te gebruiken, kan het platform de betrokkenheid en het vertrouwen van burgers significant verbeteren. Het platform zorgt voor eenvoud en efficiëntie, zowel voor burgers als voor de gemeente. Daarnaast biedt het een solide basis voor verdere innovaties en uitbreidingen in participatie-initiatieven. Een overkoepelend platform kan op het niveau van het Rijk of VNG ontwikkeld worden.